Lập trình viên mới nên quan tâm đến điều gì?

Năm 2018 chứng kiến các công ty công nghệ đang bùng nổ hơn bao giờ hết, AI mở rộng lan tỏa vào đời sống, các công nghệ Blockchain trở nên phổ biến và mạnh mẽ hơn. Với nhiều lập trình viên mới, khối lượng kiến thức mới và cơ hội ập đến làm nhiều người cảm thấy choáng ngợp. Đó là lí do tại sao có nhiều người đang tập trung vào sai nhiều mục tiêu trong giai đoạn đầu phát triển sự nghiệp, đánh mất những phần cơ bản nhưng quan trọng của ngành lập trình!
Làm việc với những công nghệ mới có lẽ sẽ là mơ ước cũng những lập trình viên mới vào nghề. Với số lượng công nghệ mới tăng chóng mặt mỗi ngày mỗi giờ, lập trình viên gặp phải áp lực lớn với việc học để theo kịp. Khi nhiều người hỏi tôi về những công nghệ đó, tôi nhận rằng những người mới đã hoàn toàn bỏ qua những bước quan trọng mà chỉ chăm chăm chạy theo xu hướng mới nhất của những “ông lớn” như Google, Faceboook hay Amazon. Điều này không xấu, nhưng nó cũng đem lại hệ quả là nhiều người đánh mất niềm đam mê lập trình do gặp quá nhiều áp lực, do đó cộng đồng sẽ mất đi nhiều lập trình viên tài năng! Lập trình có rất nhiều khó khăn, nhưng việc giữ niềm đam mê với code mới là điều quan trọng! Sau khi khảo sát, tôi thấy có một số điểm tương đồng trong câu chuyện của họ. Những điểm ấy, theo ý kiến của tôi, là những điều quan trọng nhất khi bạn bắt đầu bước chân vào con đường lập trình.

Điều quan trọng nhất: giữ vững niềm đam mê lập trình.

Vậy bạn nên chú tâm vào điều gì khi bước vào ngành lập trình?

Thay vì chọn những công ty lớn, bạn nên thử làm việc ở những startup nhỏ/vừa, và nên tránh việc làm remote. Làm việc tại một startup sẽ là cơ hội lớn để bạn có thể tập trung cải thiện kĩ năng và học hỏi cách làm việc hiệu quả với team. Bạn sẽ gặp nhiều task không phải sở trường, trách nhiệm của bạn sẽ lớn hơn so với khi bạn ở những công ty lớn, và quan trọng hơn là bạn được làm việc trực tiếp với những lập trình viên đầy kinh nghiệm (senior developer). Đây sẽ là môi trường học tập tuyệt vời. Làm việc remote nghe rất hấp dẫn, nhưng với lập trình viên mới thì sẽ mang lại nhiều bất lợi. Có thể đồng nghiệp sẽ luôn online, nhưng hầu hết bạn phải tự giải quyết những vấn đề khó trong task của bạn. Được ở trong môi trường có những senior dev, bạn tiến bộ rất nhanh chỉ bằng cách nghe những câu chuyện giữa họ (nghe lén!), và sẽ hiệu quả hơn cho team và bạn khi họ có thể giúp bạn ngay lúc đó.
Cố gắng viết code tốt, đừng viết code màu mè! Nhiều lập trình viên trẻ thường cố viết code cho “fancy” hơn là việc viết code sạch để cho mọi người hiểu. Viết code màu mè thường dẫn tới bugs và gây khó hiểu cho đồng nghiệp. Ban đầu, code của bạn sẽ không thể sạch đẹp nhất team được. Đừng lo, theo thời gian bạn sẽ nhận ra những cách ngắn gọn hơn cách bạn thường viết, và bạn sẽ tìm ra cách code sạch hơn. Hãy tập trung vào chất lượng của code để mọi người cùng hiểu được!
Hãy tập suy nghĩ phản biện về lập trình và hình thành ý kiến riêng. Nghe có vẻ mơ hồ, nhưng quan trọng là bạn không bám theo ý kiến chung. Không chỉ có một cách nghĩ trong lập trình hay giải quyết một vấn đề nào đó, cho nên sẽ rất tốt nếu bạn tự đưa những lập luận cho vấn đề đó. Bằng việc đọc bài viết của nhiều tác giả, bạn sẽ thấy mỗi người sẽ có một cách nhìn khác nhau. Hãy lắng nghe các lập trình viên khác và cố gắng hiểu tại sao họ thêm chức năng như vậy, hoặc tại sao họ lại chọn 1 framework nào đó, v.v…
Cố gắng để lập trình đi vào cuộc sống của bạn, nhưng đừng bị ám ảnh. Cộng đồng lập trình thường bảo rằng bạn phải code với 110% nỗ lực để đi đến thành công, nhưng điều này không đúng. Với tư tưởng này, bạn chỉ đang code với sự khó chịu thôi. Giữ cho việc code luôn vui vẻ là rất khó (thành thật mà nói, nó sẽ khó và buồn chán), nhưng bằng việc thay đổi những điều rất nhỏ trong cuộc sống, bạn sẽ giữ mình luôn bận bịu với việc lập trình trong khi vẫn thoải mái. Đọc các bài viết khi bạn di chuyển trên phương tiện công cộng, cố giải một thử thách của CodeWars trước khi ngủ, viết blog; hãy tìm ra điều phù hợp nhất với bạn. Và luôn nhớ: Đừng bao giờ áp lực với việc phải code theo cách này hay cách khác! Mỗi người sẽ hợp với các cách khác nhau, và bạn sẽ tìm ra cách bạn cảm thấy tốt nhất.
Cố gắng tạo nhiều mối quan hệ nhất có thể. Năng nổ trên mạng xã hội, viết blog về vấn đề của bạn hay những thứ bạn học được về lập trình, chia sẻ lời khuyên với những người khác, và tham gia nhiều group Slack cho lập trình viên. Bạn có thể nghĩ bạn không thú vị, không ai đọc nhưng bài viết của bạn cả, nhưng bạn hãy thử xem. Có kết nối là điều quan trọng, đặc biệt những lập trình viên mới. Kết nối giúp mọi người biết đến bạn về biết trình độ của bạn. Có thể điều này không làm cho công việc dễ hơn, nhưng bạn sẽ có thêm động lực khi có những người luôn hỗ trợ bạn khi bạn gặp khó khăn.
Chọn một ngôn ngữ để thuần thục. Đây sẽ là một tranh cãi không hồi kết, nhưng sẽ giá trị hơn nhiều nếu bạn làm chủ được 1 ngôn ngữ thay vì biết mỗi thứ một ít. Chọn ngôn ngữ bạn thích và hay tạo ra những chương trình bạn muốn.
Cố gắng để xung quanh bạn luôn là những người giỏi hơn bạn. Cảm giác mình là người kém nhất có thể làm bạn tự ti. Nhưng bạn sẽ sớm nhận sẽ bạn sẽ trở nên gay gắt với bản thân theo hướng tốt hơn, bạn có thêm động lực để phát triển kĩ năng. Hoài nghi là một điểm cộng lớn nếu bạn làm lập trình (hơn là chỉ nghĩ cách của bạn đúng, giống như những người trên StackOverflow hay nghĩ…) và bạn sẽ phát triển những thói quen tốt nhờ tính cách này.

Giống như tôi đang code khi ở trên xe này (dĩ nhiên là khi không lái xe nhé)

Những điều nên ghi nhớ

Đừng chỉ tập trung vào những công ty lớn hay những công nghệ mới. Mặc dù rất thú vị nhưng đó không phải là điều nên làm khi mới bắt đầu. Đừng lo, bạn sẽ học được những điều đó khi bạn đã làm đủ nhiều, nhưng quan trọng là bạn hãy bình tĩnh và cố gắng phát triển kĩ năng và tư duy lập trình.
Lo lắng là điều hoàn toàn bình thường. Bạn có thể thấy phí thời gian khi chỉ tập trung vào căn bản, sẽ có áp lực nhất định. Khi công nghệ mới đang tăng với tốc độ hiện nay, có thể khá căng thẳng nếu không biết gì về chúng. Tin tôi đi, nắm vững căn bản sẽ đưa bạn đến những thứ bạn muốn, cứ bình tĩnh mà học vì căn bản lập trình rất đáng giá.
Bạn giỏi về lập trình hơn bạn nghĩ đấy, và bạn chắn chắn sẽ đạt được trình độ cao hơn. Tôi nói điều này hầu như trong mọi bài viết, vì nó thực sự đúng. Áp lực các lập trình mới thường thấy là do “Hội chứng kẻ mạo danh” (hiện tượng tâm lý mà người mắc không có khả năng nhận thức được những thành quả mình gặt hái được, mà luôn cho rằng đó là do may mắn). Cách để giải quyết vấn đè này là cố gắng cải thiện bản thân nhiều hơn nữa. Dừng so sánh với người khác, hãy tập trung vào sự phát triển của bản thân.
Năm 2018 sẽ là năm có nhiều thay đổi, đặc biệt là trong thế giới công nghệ. Với việc học lập trình ngày càng dễ tiếp cận, điều quan trọng là mọi người cần phải có những bước đi đúng đắn để không bị quá tải bởi mọi thứ đang diễn ra. Tôi mong những lập trình viên mới sẽ thấy thoải mái với cảm xúc của bản thân và hiểu về những bước đầu tiên khi vào ngành lập trình này!
Cố mà học đi, mai sau còn giúp ích cho đất nước...